A observación na análise do usuario

Hoxe vimos falar da observación, como unha das técnicas que usamos nos nosos proxectos de investigación cualitativa en Designthinking.gal, e ademais é un dos recursos máis utilizados en antropoloxía. Cando se fala de observación rapidamente se asocia á capacidade de observar con moita atención algo ou alguén cun obxectivo concreto. É entón a técnica en si algo diferente da acción de observar en xeral? 

Que é a observación?

Desde o campo da antropoloxía é certo que nos adestran para ver o mundo que nos rodea cuns ollos e un pensamento holístico, desde este prisma podemos detectar facilmente os trazos sociais e culturais dun grupo de persoas. Desenvolvemos por tanto unha capacidade de absorber información de maneira exhaustiva e contextual sobre un fenómeno determinado. Que significa iso? Imos poñer un exemplo, se como antropólogos/as temos que estudar o funcionamento dunha asociación ou comunidade de persoas, unha das nosas premisas básicas é que realizaremos o traballo de campo interactuando e convivindo con eles. Desta maneira poderiamos extraer información global sobre o funcionamento, o código, os costumes ou tradicións do grupo e é, á súa vez, o que nos daría capacidade de conectar coas propias persoas. A esta forma de observar denomínase, en investigación social, observación participante.

Diferentes tipos de observación

Diferenciamos dous tipos distintos de observación principalmente. En primeiro lugar a observación participante, segundo Jociles (2018) é un técnica de investigación que leva a cabo o/a investigador/a nunha contorna determinada, que consiste en realizar unha observación minuciosa recompilando información sobre o discurso e prácticas sociais dos individuos observados sen que estes se sintan incómodos por iso. Para conseguilo adóitase establecer un acordo previo coa comunidade que imos estudar, para poder participar nela e observalos sen que exista conflito. Cando se pon en práctica esta ferramenta, o/a investigador/a adoita penetrar na vida, as actividades e as conversacións das devanditas persoas, xa sexa de forma puntual ou duradeira no tempo, por iso é enteiramente participante. 

Doutra banda, a observación non participante preséntase como o instrumento que se emprega para recompilar información sobre o obxecto de estudo, sen participar activamente nel ou sen formar parte da comunidade, úsase comunmente cando estudamos o funcionamento dunha web ou unha plataforma tecnolóxica, por exemplo Wallapop, observando aos usuarios cando interactúan coa tecnoloxía e analizando como se dá a experiencia.   

Ademais, a observación é unha técnica que se adoita usar de forma simultánea con outras, é dicir, pode ser que mentres un/unha investigador/a estea a entrevistar a alguén dentro dunha comunidade, á súa vez estea a realizar unha observación de como son os suxeitos e polo tanto estea a apuntar no diario de campo notas de todo iso. A antropoloxía en concreto usa técnicas e instrumentos de forma simultánea e complementaria porque tenta realizar un escáner da realidade, tentando debullar un fenómeno moi complexo en unidades, categorías ou bloques máis sinxelos e representativos.   

Referencia bibliográficas 

Jociles, M. (2018). La observación participante en el estudio etnográfico de los prácticas sociales. Participant Observation in the Ethnographic Study of Social Practices. Revista colombiana de antropología, 54(1), 121-150.