Experiencia en Design Thinking con persoas maiores
Cando pensas en procesos ou talleres de co-creación, en que pensas? Que perfís participarán? Como serán os asistentes?
Nos últimos anos, vemos as metodoloxías de co-creación en cada vez máis ámbitos aínda que, polo xeral, nos relacionados co mundo do emprendemento ou das consultoras máis punteiras. Non só iso, @s participantes que se ven nos diferentes proxectos adoitan ser persoas de perfil cuxa idade é máis ben nova ou que está no mercado laboral.
Desde fai un par de anos tiven a gran sorte de participar en proxectos moi interesantes, como parte do equipo do Instituto Matia, cuxo principal obxectivo consiste en mellorar o benestar das persoas maiores.
Un dos que máis me marcou, quizá pola dificultade da temática, foi un proxecto apoiado polo Goberno Vasco no que a finalidade consistía en aprender a vivir só e ben, en aprender a gozar da soidade. Non é un tema tan sinxelo se temos en conta que un dos maiores medos das persoas é terminar a súa vida só.
Dicía un personaxe en Papá por sempre: “adoitaba pensar que a peor cousa na vida era terminar só. Non o é. O peor da vida é terminar con alguén que che fai sentir só”. E de feito, un refrán amplamente coñecido vai nesta liña: mellor só que mal acompañado. Ou era ao revés? Tanto medo temos á soidade ou quizá é ao significado que lle atribuímos? Ou quizá o que significa? E como podemos levarnos ben con ela?
A imaxe das persoas maiores soas que nos arroxan os medios de comunicación é negativa, o que unido aos datos desoladores de estudos que afirman que a soidade mata e ao número cada vez maior de persoas que viven soas actualmente, expoñen un escenario claramente parcial e pesimista. Por todo iso, necesitabamos unha metodoloxía que nos axudase a saír desta caixa e explorar diferentes estratexias para vivir a soidade dunha maneira máis positiva e, así, achegar solucións diferentes a un problema complexo e de gran actualidade.
Sesións de co-creación con maiores
Fonte: Fipem
Nin cort@s nin perezos@s, organizamos varias sesións nas que durante catro horas levamos a cabo a aplicación da metodoloxía Design Thinking contando coa participación de persoas maiores con perfís moi diferentes e profesionais de distintos ámbitos que tivesen contacto con persoas maiores soas.
É tentador pensar que esta metodoloxía non é adecuada para estas idades: quizá é demasiado innovadora ou disruptiva, cun ritmo moi rápido, un nivel de reflexión profundo ou como lles imos a pedir que fagan un brainstorming, un mapa de empatía ou un prototipo?
De verdade, quen chegado a este punto pense que as persoas maiores non conseguen implicarse neste tipo de tarefas, é que pouco contacto tivo con elas.
Sucedeu todo o contrario, @s participantes tiveron moito que dicir e realizar nestas sesións, foi enormemente enriquecedor. Moitas das persoas que participaban enfrontábanse a situacións similares nas súas vidas, polo que a proximidade das súas achegas manifestaba os detalles que marcan a diferenza entre comprender un problema ou velo desde a distancia. Pero o mellor de traballar con estas persoas é a transparencia e honestidade coa que comparten as súas situacións e experiencias, o compromiso que desenvolven coas tarefas, xa sexa un mapa de empatía, a creación de prototipos ou o testeo dos proxectos.
Empatizando xuntos
A estas alturas sabemos que empatizar implica conectar con outras persoas, cos seus sentimentos e necesidades. En ocasións non é tan sinxelo e hai técnicas que nos facilitan esta tarefa, como o mapa de empatía. Este permítenos un mellor coñecemento e máis profundo do usuari@ ou, como se adoita dicir, poñernos nos seus zapatos. Nestas sesións recorremos a eles para axudarnos a facer unha foto detallada do reto para resolver, con todos os detalles posibles, e hei de dicir que foron clave.
@s participantes ían enchendo as situacións expostas cos seus exemplos cotiáns, así como das estratexias que lles funcionan e o que necesitarían en momentos concretos. Dicir isto queda curto, así que o direi doutra maneira. Lembrades os primeiros móbiles? Nos que a imaxe era en branco e negro súper pixelada. Pois empatizar en grupo coas persoas coas que fixemos as sesións foi como pasar daqueles primeiros teléfonos aos de nova xeración.
De definir aos resultados
É certo que a palabra insight non foi tan sinxela de entender para as persoas, pero o concepto pillárono enseguida. Conseguimos chegar ás necesidades reais de cada perfil dunha maneira que non poderiamos pensar antes. Sabedes iso de ter o as para matar o tres? Pois iso traído á definición dos problemas.
De aí, como se pode imaxinar, comezamos a etapa da ideación aplicando un brainstorming ou unha choiva de ideas. Ao principio, iso de debuxar os conceptos das ideas non calou ben, certo é, pero conseguimos unir a algún adepto. Imaxinádesvolos con post- its achegando ideas nun tempo limitado e a un ritmo acelerado? Cantas creedes que sacaron por grupo? Xa podedes ir eliminando estereotipos porque, a verdade, moit@s @s envexariades. Quizá é a liberdade mental que alcanzaron ou o compromiso coa tarefa, pero os resultados foron francamente bos.
De todo isto sacamos diferentes propostas para facer iniciativas que articulaban e ensinaban estratexias persoais, sociais e comunitarias para conseguir abordar un problema que tan de actualidade está. Un problema social complexo que no fondo, segundo as propias persoas coas que traballamos, antes ou despois ímonos atopar con el. Será mellor, por tanto, aprender a navegalo.
Non pretendo xeneralizar, pero a experiencia ata a data realizando proxectos de co-creación con, por e para persoas maiores foi plenamente satisfactoria tanto desde o punto de vista da experiencia como dos resultados. Desde logo, considéroo unha metodoloxía válida como complemento a outros enfoques que, por suposto, encantaranos aplicar. Canto mellor irían os proxectos orientados a liquidar necesidades das persoas maiores se as incluísen desde o principio!