living labs innovación
6
Mar

Os living labs nos procesos de innovación

Na actualidade estamos a asistir á era da industria 4.0 onde se estandarizaron os procesos de innovación en diferentes esferas, tanto no sector público como privado, e aparecen recursos que nos serven de gran axuda para xerar proxectos de innovación en toda a súa amplitude, falamos concretamente dos Living labs. A definición de Living Lab é proposta por Mitchell e  Larson en 2010, defíneno como un espazo onde se producen procesos de innovación aberta centrada nos usuarios onde poden xerarse novos modelos produtivos. A novidade dos Living Labs é que nos ofrecen a oportunidade de ter un espazo físico para dar protagonismo ás persoas nos procesos de innovación.

living lab

Fonte: Emprenemjunts  

En que contexto aparecen os Living labs?

É nos anos 90 que se empeza a usar o termo da tripla Hélice nos proxectos de I+D, entendido como a implicación nos procesos de innovación da universidade, a industria e os gobernos, maioritariamente a través de proxectos europeos. É neste escenario onde a través da posta en práctica do termo en diferentes proxectos evoluciona a cuádrupla Hélice, debido á necesidade de implicar a un cuarto axente: a sociedade civil. Vemos como os proxectos da cuádrupla Hélice están relacionados cos Living Labs, xa que os cidadáns cobran protagonismo nos procesos participativos en proxectos de innovación, feito que potenciou o desenvolvemento destes espazos, estendéndose a moitos sectores.

Pero isto non é algo novo, como comentamos no noso post da verdadeira historia do Design Thinking, o deseño escandinavo cooperativo xa funcionaba a comezos do século XX. Neste contexto os tecno-antropólogos cobramos protagonismo, xa que podemos involucrarnos nos living labs como investigadores, analizando e construíndo as actividades de co-creación e as relacións que se dan entre varios axentes, axudando así no desenvolvemento de prototipos de produtos, servizos ou experiencias.

cuadruple helice

Fonte: Esteban Romero Frías

Os Living Lab na Fundació I2 cat

Un exemplo disto é un proxecto da Fundació I2 cat en Barcelona, onde tivemos a ocasión de participar, o Open4citizens. Este proxecto tiña o obxectivo de crear unha aplicación informática onde se dese o acceso a datos abertos reais, é dicir, onde os cidadáns teñan acceso a aqueles datos que lle interesen ou lle poidan servir de axuda na súa vida diaria, por exemplo ter un coñecemento de todas as escolas con talleres de música nun barrio. Neste marco no ano 2016 formamos un equipo de Enxeñería Social e Deseño Cultural formado por enxeñeiros, sociólogos e tecno-antropólogos, co obxectivo de implementar o proxecto na cidade de Barcelona, para iso traballamos en equipos multidisciplinares que desenvolveron as diferentes fases.

open4citizens

Fonte: open4citizens  

Os tecno-antropólogos nunha primeira fase realizamos unha investigación en diferentes distritos da cidade, facendo entrevistas a diferentes axentes sociais, representantes de asociacións de comercio, educación, entidades culturais e de persoas maiores, co obxectivo de recompilar datos sobre as súas necesidades de información e o seu concepto de tecnoloxía.

Á súa vez analizamos todas as plataformas existentes de datos abertos, para ver que información ofrecían, como estaba presentada, que tecnoloxías utilizábanse, recompilando aquilo que nos achegase valor, co obxectivo de xerar prototipos para deseñar a plataforma futura de open4citizens. Tras realizar esta primeira fase, realizamos un taller laboratorio no Living lab do I2 cat denominado Living Labs & Dixital Social Innovation.

Foi nesta dinámica onde involucramos varios perfís de cidadáns, como axentes sociais estratéxicos (presidentes dalgunhas asociacións e á súa vez cidadáns do montón) e puxemos en práctica varias actividades grupais para definir o deseño e o contido da aplicación informática do proxecto Open4citizens.

En definitiva o desenvolvemento destes espazos é unha oportunidade única para involucrar á sociedade en procesos de innovación e co-crear xuntos solucións adaptadas ás necesidades dos usuarios, produtos, servizos ou experiencias. O crecemento dos living labs en varias esferas sociais e a súa dinamización son claves para crear auténticos espazos de innovación onde os cidadáns son os auténticos protagonistas.

taller open4citizens

Fonte: open4citizens

 

Bibliografía:

Colobrans, J. (julio de 2010). Usuarios activos, living labs e innovación abierta. El caso del citilab de Cornellà. En E. Espinosa (Presidencia), X Congreso español de sociología. Congreso llevado a cabo en Universidad Pública de Navarra, Pamplona

DeFillippi, R. (2015). Paradoxical Tensions in Living Labs. Recuperado de https://www.researchgate.net/publication/278899570_Paradoxical_Tensions_in_Living_Labs

Duarte, S. (2016). Social Labs: Identifying Latin American Living Labs. Humanities and Social Sciences. 4(3), 76-82. doi:10.11648/j.hss.20160403.12

Fundación I2cat. Living Labs & Digital Social Innovation. Recuperado de https://www.i2cat.net/innovation-business-development/living-labs-digital-social-innovation/

Guillén, D. ( 4 de abril de 2018). Cuádruple Hélice en la gestión territorial. Cataluña Económica. (540), 57-59.

Open4citizens Project. The project. Recuperado de http://open4citizens.eu/

Standford University. The triple Helix Concept. Recuperado de https://triplehelix.stanford.edu/3helix_concept

Leave a Reply