sindrome del impostor en la empresa
24
Set

Que é a síndrome do impostor e como xestionala

Hoxe traémosvos un post diferente aos que vimos escribindo nos últimos meses, pero cremos que é interesante tamén adentrarnos na nosa parte máis psicolóxica e, sen dúbida, a saúde mental é fundamental para o benestar das persoas, empresas e organizacións en xeral. É por iso que hoxe imos falar de algo que quizais é pouco coñecido para moitas persoas: a síndrome do impostor e como pode afectar nos equipos de traballo.

Que é a síndrome do impostor?

Literalmente a RAG define síndrome como un “conxunto de síntomas e signos que caracterizan certos estados patolóxicos” , porén, aínda que a síndrome do impostor fai referencia a un conxunto de síntomas que xeran malestar na persoa que o sofre este non chega a ser recoñecido como un trastorno.

A síndrome do impostor foi definido en 1978 polas psicólogas Pauline Clance e Suzanne Imes, falaban de mulleres doutoradas en diversas especialidades, respectadas nos seus campos ou estudantes recoñecidas pola súa excelencia académica que, a pesar dos seus logros e recoñecemento, non experimentaban unha sensación interna de éxito senón que se consideraban “impostoras”, é dicir, crían que enganaban á súa contorna e que realmente os logros que conseguían non eran tales.

As persoas que sofren este síntoma constantemente desmerecen os seus logros, as súas aptitudes e mesmo as súas capacidades. Atribúen os seus éxitos á sorte, ao azar ou a calquera outro factor externo, pero nunca fan unha atribución interna dos seus logros. Por iso senten que enganan á súa contorna e temen ser “desenmascaradas” ou descubertas na súa “fraude”.

Nos primeiros estudos observouse como este fenómeno presentábase máis entre mulleres que homes, con todo, investigacións posteriores rexeitaron esta hipótese, observando esta síndrome en ambos os xéneros por igual. O que si se viu é que esta síndrome adóitase presentar naquelas persoas que acceden ao seu primeiro traballo ou cando se enfrontan a un novo reto (Parkman, 2016), e que garda unha estreita relación co pesimismo defensivo. Respecto a isto último, a síndrome do impostor caracterízase por un patrón atribucional consistente nunha externalización dos éxitos, como xa comentamos, mentres que no pesimismo defensivo o realmente relevante é unha incontrolabilidade dos fracasos (Fernández e Bermúdez, 2000).

Cales son os síntomas da síndrome do impostor?

Debido a todo o anterior os principais síntomas que mostran as persoas que sofren esta síndrome son ansiedade xeneralizada, falta de confianza, depresión, frustración e unha crenza xeneralizada de que non son intelixentes e que enganaron aos demais pola contra. Tamén se observa confusión no autoconcepto, unha baixa autoestima tanto social como global, unha baixa autoeficacia, externalismo e autoconciencia (Jiménez e Moreno, 2000).

Todo isto inflúe nos equipos de traballo, xa que o benestar individual relaciónase directamente co clima laboral, se os traballadores se senten mal (xa sexa porque padecen esta síndrome ou teñen diversos problemas), están tristes, se senten decaídos, relaciónanse menos con outras persoas… o clima laboral verase prexudicado.

Un dato curioso é que aínda que esta síndrome pódese producir en calquera ámbito laboral, se viu que afecta especialmente ó sector tecnolóxico, quizais os ámbitos máis recentes e con tecnoloxías que evolucionan rapidamente, onde as persoas se ven “obrigadas” a reciclarse e formarse constantemente favorezan tamén a presenza destes síntomas. Por iso é importante detectar cando se está producindo e axudarnos ou axudar aos compañeiros e traballadores que o sofren, xa que en innovación podería levar a estas persoas a arriscar menos, ser máis conservadoras e non achegar todo o valor que poden por esa falta de confianza que teñen.

Por que se produce a síndrome do impostor?

Aínda que falta evidencia respecto diso, xa nos estudos orixinais atribuíanse as súas causas a dúas posibles orixes relacionados co contexto familiar e social máis próximos á persoa que sofre a síndrome (Clance e Imes, 1978). 

Por unha banda estarían aquelas persoas que teñen na súa contorna outra persoa (un irmán, primo, etc.) que foi considerada a “intelixente” da familia. Á persoa que sofre a síndrome considérana como a sensible ou a que ten máis capacidades sociais e fanlle crer que nunca chegará a ser tan brillante como o seu familiar considerado exitoso. Unha parte da persoa cre no mito familiar pero outra parte quere refutalo. É por iso que a escola lle dá a oportunidade de tentar demostrar á súa familia e a ela mesma que é brillante, obtendo cualificacións sobresalientes e eloxios dos mestres, con todo a familia parece non estar impresionada, atribuíndo maior intelixencia ao irmán/a “brillante” cuxo rendemento académico é a miúdo máis pobre en comparación.

sindrome del impostor equipos de trabajo

E doutra banda están esas persoas que na súa familia foron consideradas como as máis intelixentes e brillantes, que poden conseguir todo o que se propoñan, aos ollos da familia, esta persoa é perfecta. Con todo, quen sofre a síndrome comeza a ter dificultade para facer certas cousas, se sente obrigada a cumprir coas expectativas da súa familia, comeza a desconfiar da percepción que teñen os seus pais dela porque todo son eloxios e, por tanto, comeza a dubidar de si mesma. Son esas expectativas as que levan a xerar a síndrome do impostor.

Que podemos facer para manexar a síndrome do impostor?

Se tras ler este post recoñecémonos nesta síndrome hai unha serie de estratexias que podemos poñer en marcha para xestionalo e mesmo superalo, tanto desde a empresa como a nivel persoal:

-Desde a empresa pódese traballar a confianza. Pódense crear dinámicas de team building específicas para traballar a autoestima, a confianza e a relación entre os traballadores, tratando de contrarrestar estes síntomas e incrementando o benestar de todo o equipo de traballo.

-Reforzar correctamente, é dicir, desde a empresa débese procurar criticar os erros de forma construtiva e sempre reforzar positivamente os méritos e logros de todos os traballadores e dos equipos, desta forma contrarréstanse as crenzas irracionais de inutilidade.

-A nivel persoal empeza por recoñecer e aceptar os pensamentos de “impostor” cando che invaden: non sirvo para isto, eu non o logrei, foi sorte… Escríbeos nun papel, recoñecelos é o primeiro paso para vencelos, xa que ao lelos podemos observar eses pensamentos desde outra perspectiva.

-Non te compares cos teus compañeiros e compañeiras de traballo, cada persoa é diferente.

-Fai unha lista obxectiva dos logros conseguidos, se non somos capaces de facelo por nós mesmos podemos pedir axuda a compañeiros de traballo, amigos, persoas de referencia para nós, etc.

-E se os síntomas xeran moito malestar, pide axuda profesional a un psicólogo.

 

Referencias bibliográficas:

Clance, P. R. y Imes, S. (1978). The Imposter Phenomenon in High Achieving Women: Dynamics and Therapeutic Intervention. Psychotherapy Theory, Research and Practice, 15(3), 241-247.

Fernández, E. y Bermúdez, J. (2000). Estilo atribucional, autoobservación y defensividad: el caso del síndrome del impostor y el pesimismo defensivo. Revista de Psicología Social, 15(2), 165-180.

Jiménez, E. F. y Moreno, J. B. (2000). El pesimismo defensivo y el síndrome del impostor: análisis de sus componentes afectivos y cognitivos. Revista de Psicopatología y Psicología Clínica, 5(2), 115-130.

Parkman, A. (2016). The imposter phenomenon in higher education: Incidence and impact. Journal of Higher Education Theory and Practice, 16(1), 51-60.

Leave a Reply